Διδακτικό υλικό για την εργασία και το εργατικό κίνημα
Συναδέλφισσες – συνάδελφοι
Η αξία της εργασίας, ο κοινωνικός χαρακτήρας της, οι δυσκολίες και οι αντιξοότητες, η χαρά της δημιουργίας αλλά και η αλλοτρίωση του εργαζόμενου ανθρώπου, οι αγωνίες, οι καημοί, οι πόθοι και οι ελπίδες του, αλλά και οι συλλογικοί του αγώνες, αποτελούν το θέμα αυτής της πρωτοβουλίας. Έχουμε από καιρό επισημάνει, ότι στα πλαίσια της μεταμοντέρνας ανάγνωσης της πραγματικότητας, η εικόνα του εργαζόμενου ανθρώπου εξορίστηκε από τα νέα σχολικά βιβλία.
Είναι όμως καθήκον και υποχρέωση του μαχόμενου δάσκαλου, να φωτίσει μέσα στη σχολική τάξη τους πραγματικούς δημιουργούς του κοινωνικού πλούτου. Σε αυτό το πλαίσιο, το παρακάτω υλικό με :
– λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα
– διηγήματα και αποσπάσματα από τα παλιά σχολικά βιβλία
– πληροφορίες για την πρωτομαγιά των εργατών αλλά και την πρωτομαγιά των λουλουδιών
– βίντεο και τραγούδια
δημοσιεύεται με σκοπό να συμβάλλει σε αυτή την προσπάθεια: Να συμβάλλει στη γνωριμία των παιδιών με αυτό τον «ανεπιθύμητο» άγνωστο που λέγεται εργαζόμενος.
Προτείνουμε τις επόμενες ημέρες να αφιερώσουμε κάποιες διδακτικές ώρες της γλώσσας στην Πρωτομαγιά. Υπενθυμίζουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να επιλέγουμε λογοτεχνικά κείμενα εκτός των σχολικών βιβλίων.
Καλούμε τους συναδέλφους, τους Συλλόγους διδασκόντων, τους Συλλόγους Εκπαιδευτικών Π.Ε., το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε., να συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια.
Είναι βέβαια αυτονόητο, ότι το υλικό που παραθέτουμε μπορεί να αξιοποιηθεί όποια στιγμή κρίνει καταλληλότερη κάθε συνάδελφος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Το αφιέρωμα εμπλουτίζεται, διορθώνεται και ανανεώνεται διαρκώς: είτε για να επικαιροποιήσουμε το υλικό μας, είτε για να διορθώσουμε δυσλειτουργίες που παρουσιάζονται στα διάφορα links που παραθέτουμε.Γι’ αυτόν τον λόγο, παρακαλούμε όσους αναδημοσιεύουν το υλικό μας, να μην το αντιγράφουν απλώς, αλλά να βάζουν και ενεργό υπερσύνδεσμο προς την σελίδα αυτή του Α΄ Συλλόγου Αθηνών Εκπαιδευτικών Π.Ε., προκειμένου οι χρήστες του υλικού να μένουν ενήμεροι για τις αλλαγές.
ΠΡΟΣΟΧΗ: τα παρακάτω αρχεία δεν ανοίγουν στο google chrome, ανοίγουν όμως σε άλλους περιηγητές όπως π.χ. στο Microsoft Edge
Το διδακτικό υλικό
Α. Αρχεία – έγγραφα κειμένου (doc):
Πρωτομαγιά των λουλουδιών και των εργατών
Ένα δάκρυ για τον μπαρμπα-Τζίμη
Εργασία: Ποιήματα – Αποσπάσματα
Το σχολείο που κατέβηκε σε απεργία
.
Β. Ταινίες – videos:
α. Ο Μάης του ’36 στην Θεσσαλονίκη (ντοκυμαντέρ από την Δημόσια Τηλεόραση)
β. Μάης ’36 – Τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης (ντοκυμαντέρ από την Δημόσια Τηλεόραση)
(Και στα δύο παραπάνω βίντεο, πατώντας πάνω στην φράση “Πλήρης τεκμηρίωση” κάτω αριστερά από το βίντεο, μπορείτε να επιλέξετε και μεμονωμένα κεφάλαια.)
γ. Η ιστορία των εργατικών διεκδικήσεων 1930 – 1967 (από την “Μηχανή του χρόνου”, ΝΕΤ)
δ. “Η εργασία”
Μία ταινία μικρού μήκους, πάνω στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Παραγωγή του 2008 (κινούμενα σχέδια: Patricio Plaza, σκηνοθεσία: Santiago Grasso).
ε. “Μοντέρνοι Καιροί”, ταινία του Τσάρλυ Τσάπλιν, παραγωγής 1936.
Ο Τσάρλυ Τσάπλιν, εργάτης σε εργοστάσιο, προσπαθεί να επιβιώσει μέσα στο πλήρως μηχανοποιημένο σύστημα της γραμμής παραγωγής, ενώ το αφεντικό τον παρακολουθεί μέσα από οθόνες, σαν ένας άλλος Μεγάλος Αδελφός.
Η πιο πολιτικοποιημένη ταινία του Τσάπλιν και μία από τις συγκλονιστικότερες ταινίες όλων των εποχών.
i. Δείτε ένα απόσπασμα της ταινίας (με ελληνικούς υπότιτλους)
ii. Δείτε ολόκληρη την ταινία (στα αγγλικά)
στ. “Το αλάτι της γης“, παραγωγής 1954
Η ταινία αποκαλύπτει τις άθλιες συνθήκες εργασίας και ζωής της μεξικανο-αμερικανικής κοινότητας και την σκληρή εκμετάλλευση των κατοίκων από τους λευκούς (Αγγλο-Αμερικάνους, όπως αποκαλούνται) βιομηχάνους.
Κάποτε η γη ανήκε στην κοινότητα. Η Εταιρεία Ψευδαργύρου, όμως, ήρθε ξαφνικά, ανέλαβε την εκμετάλλευσή της κι άφησε στους κατοίκους την «επιλογή» ή να φύγουν ή να δεχτούν να εργαστούν με εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς και άθλιες συνθήκες.
Αναγκάζονται να ζουν σε σπίτια που ανήκουν στη διεύθυνση, να ψωνίζουν σε καταστήματα που ανήκουν στη διεύθυνση.
Οι συνθήκες ασφαλείας για τους εργάτες είναι ανύπαρκτες. Ενώ στους λευκούς επιτρέπεται να δουλεύουν σε ζευγάρια, οι Μεξικανοί αναγκάζονται να διεκπεραιώνουν τις πιο επικίνδυνες εργασίες μόνοι, κι όταν διαμαρτύρονται, η διεύθυνση τους απειλεί με απολύσεις.
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα η αστυνομία συνωμοτεί με τους ιδιοκτήτες του ορυχείου για να σπάσει η απεργία…
ζ. “Η Aπεργία“, Σεργκέι Αϊζενστάιν, 1925
Η υπόθεση διαδραματίζεται στην προεπαναστατική τσαρική Ρωσία: Οι εργαζόμενοι σ’ ένα εργοστάσιο προετοιμάζονται να κηρύξουν μια μεγάλη απεργία. Οι εργοδότες, αντιδρώντας, στέλνουν κατασκόπους, δικούς τους και από την κυβέρνηση, για να μάθουν τις κινήσεις των εργατών.
Η “Απεργία” είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του πρωτοπόρου Σοβιετικού σκηνοθέτη.
.
Γ. Τρεις αρχαίοι μύθοι
Οι δύο πρώτοι μύθοι (του Αισώπου) μπορούν να αξιοποιηθούν στις μικρές τάξεις. Σήμερα, λόγω κρίσης και ανεργίας, τα παιδιά αναγνωρίζουν την αξία της εργασίας, δηλαδή την αξία του μισθού. Συνεπώς η ανάγκη διδασκαλίας των συγκεκριμένων μύθων είναι περιορισμένη, αλλά όχι και ανύπαρκτη, αφού η εργασία μπορεί να είναι κάτι παραπάνω από τον μισθό.
.
α. “Ο τζίτζικας και ο μέρμηγκας”, του Αισώπου
σε μορφή γραπτής αφήγησης
σε μορφή animation, από την Disney.
Αν και φέρει βαρύ ηθικολογικό φορτίο και είναι αρκετά “ηθικοπλαστικός”, ο συγκεκριμένος μύθος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στις μικρές τάξεις, με κατάλληλους τρόπους.
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Δίνουμε στα παιδιά τον μύθο χωρίς το τέλος και τους ζητάμε να το φανταστούν εκείνα.
Στην συνέχεια συζητάμε τις διάφορες εκδοχές.
Από συναδέλφους – ισσες που δοκίμασαν αυτή την δραστηριότητα στην τρίτη δημοτικού, μάθαμε πως τα παιδιά κινητοποιήθηκαν και προέκυψαν ενδιαφέροντα αποτελέσματα.
.
β. “Ο γεωργός και τα παιδιά του”, του Αισώπου
Ο μύθος αυτός έχει το ίδιο νόημα και τα ίδια προβλήματα με τον προηγούμενο, αλλά προσφέρεται για διαφορετικές δραστηριότητες, πχ. ανάπτυξή του σε μορφή παραμυθιού.
[ Ένας γεωργός ετοιμοθάνατος, θέλοντας να γίνουν και τα παιδιά του άξιοι γεωργοί, τα κάλεσε κοντά του και τους είπε: «..παιδιά μου, σ΄ ένα από τα αμπέλια μου έχω κρυμμένον θησαυρό».
Έτσι, όταν πέθανε, τα παιδιά του πήραν υνιά και δικέλλες και έσκαψαν βαθιά όλα τους τα χωράφια.
Και φυσικά θησαυρό δεν βρήκαν, όμως….τα αμπέλια τούς έδωσαν πολλαπλάσια σοδειά.
Ο μύθος αυτός δηλώνει ότι ο μόχθος είναι θησαυρός για τους ανθρώπους. ]
Την συγκεκριμένη μετάφραση την αντλήσαμε από το agiasma.info/forum/viewtopic.php?f=13&t=1833.
Κυκλοφορεί και από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος με τίτλο “ο κρυμμένος θησαυρός” και σε ποιητική μορφή.
.
γ. Ο τελευταίος μύθος αναφέρεται από τον de Ste Croix στο βιβλίο “Ο ταξικός αγώνας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο” (εκδόσεις Κέδρος). Δυστυχώς δεν έχουμε διαθέσιμο το βιβλίο και τον καταγράφουμε όπως τον θυμόμαστε. Ο μύθος καταγράφεται από τον συγγραφέα ως ο μοναδικός γνωστός μύθος της αρχαιότητας που αντιμετωπίζει κριτικά και ριζοσπαστικά την σχέση αφέντη / δούλου.
Νομίζουμε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί από την τρίτη τάξη και μετά. Ο στόχος είναι προφανής.
[ Ένας χωρικός ταξίδευε με τον γάιδαρό του στο δάσος. Σε όλο το ταξίδι, όπως πάντα, συμπεριφέρονταν σκληρά και άδικα στο τετράποδο. Σε κάποια στιγμή είδε από μακριά ληστές να πλησιάζουν. Ζήτησε τότε από το ζωντανό να επιταχύνει το βήμα του, για να γλιτώσουν τη ληστεία. Ο γάιδαρος τότε γύρισε και του απάντησε πως ο ίδιος δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την αλλαγή αφέντη και συνέχισε στον ίδιο ρυθμό. ]
.
Ενδιαφέρον για τις μικρές τάξεις (Α΄, Β΄) είναι και το βιβλίο της Φακίνου από την Ντενεκεδούπολη “Ο κύριος Ουλτραμέρ”, για να κατανοήσουν τα παιδιά τις έννοιες της κρίσης αλλά και της αλληλεγγύης.
.
Δ. Σχέδιο διδασκαλίας που μας έστειλαν συνάδελφοι από το ΠΤΔΕ- ΑΠΘ
Παρουσιάζουμε εδώ αποσπάσματα από σχέδιο διδασκαλίας που ετοιμάζουν συνάδελφοι από το ΠΤΔΕ-ΑΠΘ για την Δευτέρα 30 Απρίλη και την Πρωτομαγιά με θέμα την οικονομική κρίση του σήμερα και του 1929 στην Αμερική. Χρησιμοποιούν το φετινό ημερολόγιο του Δικτύου Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών το οποίο έχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στην κρίση του 1929, το κείμενο του παλιού βιβλίου γλώσσας της Ε΄τάξης για τον μπαρμπα-Τζίμη καθώς και άρθρα για την ανεργία σήμερα. Ευχαριστούμε τους συναδέλφους που μας έστειλαν το υλικό τους.
(Η 1η ομάδα αναλαμβάνει τον ρόλο των δημοσιογράφων που πρέπει να παράγουν ένα γραπτό κείμενο με θέμα την κρίση την οποία βιώνει η Ελλάδα σήμερα, με συγκριτικά στοιχεία και αναφορές στην Ελλάδα του σήμερα και την Αμερική του 1929.
Οι υπόλοιπες ομάδες είναι οι διαδηλωτές-εργαζόμενοι οι οποίοι παίρνουν διάφορα είδη κειμένων και μέσα από τα εκάστοτε κείμενα καλούνται να βγάλουν πλακάτ, πανό, ακόμα και αφίσα, για να εκφραστούν.)
1η ομάδα: 2 κείμενα με στίχους από τραγούδια (τα τραγούδια είναι αγγλικά ωστόσο δίνεται και η μετάφραση), εκ των οποίων ακούμε το ένα κατά την διάρκεια του μαθήματος.
2η ομάδα: κείμενο από το παλιό βιβλίο Γλώσσας για τον μπαρμπα-Τζίμη μαζί με διασκευασμένες μαρτυρίες ανθρώπων που δούλευαν σε Έλληνες εργοδότες και αφήγηση ελληνοαμερικανίδας για την οικονομική κρίση.
3η ομάδα: εικόνες με πλακάτ από ανθρώπους που διαδηλώνουν, οι οποίες προέρχονται από ένα μικρό ημερολόγιο.
4η ομάδα (δημοσιογράφοι): κείμενα ανεργίας για σήμερα. Ίσως, μπορούμε να σχολιάζουμε και σχετικά γραφήματα.
Υλικό για το σχέδιο διδασκαλίας
Τα τραγούδια
α. brother can you spare a dime (εργατικό τραγούδι)
i. Οι στίχοι / ii. Η μουσική (από το YouTube)
β. which side are you on (εργατικό τραγούδι)
i. Οι στίχοι / ii. Η μουσική (από το YouTube)
Μαρτυρίες Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική
α. “Ένα δάκρυ για τον μπαρμπα-Τζίμη” (από το παλιό σχολικό βιβλίο)
β. “Ήταν η Ύφεση που τα άλλαξε όλα” (μαρτυρία)
γ. “Εργάζομαι σε εστιατόριο επί 12 και 13 ώρες ημερησίως 7 ημέρες την εβδομάδα” (μαρτυρίες)
Ενδεικτικά άρθρα για την ανεργία σήμερα
“Νέο ρεκόρ για την ανεργία στην Ελλάδα”
“Στο 28% η ανεργία στην Ελλάδα τον Νοέμβριο”
“Στο 27,5% το Δεκέμβριο 2013 η ανεργία στην Ελλάδα – πρωταθλητές στην ΕΕ”
“Η ανεργία στην Ελλάδα ήρθε για να μείνει”
“Εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα (Νοέμβριος 2011)”
(Μας ενδιαφέρει μέσα στα άρθρα να φανεί λίγο και η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι. Δεν χρειάζεται να δώσουμε παραπάνω από 3 τέτοια σύγχρονα άρθρα.)
Στην ώρα των τεχνικών θα μπορούσε να δοθεί και ένα κατευθυντικό κείμενο με την ιστορική διάσταση της εργατικής πρωτομαγιάς.
Θα μπορούσε να είναι
α. από το site της ΓΣΕΕ, ή
β. από το “Σαν σήμερα”.
.
Ε. Πρόσθετες δραστηριότητες
α. Ένα δάκρυ για τον μπαρμπα-Τζίμη. Ερωτήσεις και δραστηριότητες επεξεργασίας
β. Επεξεργασία αφίσας για τον Επιτάφιο του Γιάννη Ρίτσου
γ. Επεξεργασία αφίσας για Χαλυβουργία
.
ΣΤ. Μια ιστοσελίδα συναδέλφου με χρήσιμο υλικό για την πρωτομαγιά
daskalabm.blogspot.com/2010/04/blog-post_8695.html
.
Ζ. Ιστορική αναδρομή στην εργατική πρωτομαγιά (κείμενα)
α. Η άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ
Ρίτσαρντ Ο. Μπόγιερ και Χέρμπερτ Μ. Μόρε, «Η άγνωστη Ιστορία του Εργατικού Κινήματος των ΗΠΑ», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».
(Αντλήσαμε τα αποσπάσματα από το μπλογκ erodotos.wordpress.com.)
γ. ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ (της Άννας Ρόδη)
.
Η. Προβολή παρουσίασης για τους εργατικούς αγώνες
Από το Σικάγο του 1886 στην Ελλάδα του σήμερα
.
Θ. Κείμενα – αναλύσεις
“Πρωτομαγιά 1944: Η εκτέλεση των 200 της Καισαριανής“
Άρθρο του jungle-report.blogspot
I. Το κορίτσι που μίλησε ΔΥΝΑΤΑ για τα δικαιώματα των εργατών
Αληθινά Πρόσωπα Εφήβων στην Ιστορία (Εκπαιδευτικό υλικό για την εργατική Πρωτομαγιά)
Μετάφραση και εκπαιδευτικό υλικό: Σταμάτης Καμπάνταης
Κ. Εργατική πρωτομαγιά και εργατικό τραγούδι
Ημέρα εργατικής πρωτομαγιάς, μνήμης και αγώνα για τα εργατικά, λαϊκά και κοινωνικά κινήματα όλου του κόσμου.
