Με αφορμή την έναρξη της σχολικής χρονιάς, δημοσιεύουμε πάλι περσινή γνωμάτευση της νομικής συμβούλου της ΔΟΕ μετά από ερώτημα του Συλλόγου μας.
Επισημαίνουμε ότι, σε κάθε περίπτωση, τα σχολεία ως δημόσιοι χώροι δεν είναι δυνατόν να μετατρέπονται σε χώρους οικονομικής εκμετάλλευσης. Με την ευκαιρία επαναλαμβάνουμε ότι, με βάση την απόφαση της τελευταίας ΓΣ του Συλλόγου μας η θέση μας για το γενικότερο ζήτημα της αξιοποίησης των σχολικών χώρων για τις εκπαιδευτικές, αθλητικές και πολιτιστικές ανάγκες των μαθητών είναι η παρακάτω :
Μεγάλο μέρος της κοινωνίας μετά το ξέσπασμα της κρίσης αδυνατεί να καλύψει την επαφή των παιδιών με ένα φάσμα μορφωτικών και αθλητικών δραστηριοτήτων, τώρα που καταρρέει όλος ο προηγούμενος τρόπος ζωής. Το σχολείο είναι συχνά ο μόνος δημόσιος χώρος με ελεύθερους χώρους και υποδομές σε ένα πυκνοκατοικημένο αστικό ιστό. Πρέπει να διεκδικήσουμε την αξιοποίηση του σε μια λογική αντιπαράθεσης με τα ΕΑΕΠ και τις πολιτικές εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης. Άρα πρέπει να διεκδικήσουμε τη δυνατότητα του δημόσιου σχολείου να στεγάσει σε μια ζώνη ελεύθερων δραστηριοτήτων με μόνιμο προσωπικό (εκπαιδευτικοί, φύλακες, κλπ.) όλες εκείνες τις αθλητικές, πολιτιστικές δραστηριότητες που οι γονείς αδυνατούν πια να προσφέρουν στα παιδιά τους. Οι δραστηριότητες αυτές είναι αυτονόητο ότι πρέπει να προσφέρονται δωρεάν στα παιδιά στα πλαίσια της λειτουργίας του δημόσιου δωρεάν σχολείου.
Παρακάτω επισυνάπτουμε και παραθέτουμε το γνωμοδοτικό σημείωμα της νομικής συμβούλου της ΔΟΕ για την παραχώρηση χώρων δημόσιων σχολείων
Κατεβάστε το αρχείο εδώ : ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι. Επί του ερωτήματος.
«Μου ζητήθηκε να γνωμοδοτήσω εάν, βάσει των περιστατικών, που περιγράφονται στο από 3/12/2014 (ΑΠ 6) έγγραφο του Α Συλλόγου Αθηνών Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, είναι επιτρεπτή η παραχώρηση χρήσης σχολικών χώρων του 12ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών στον Αθλητικό Πολιτιστικό Σύλλογο «Οι Αμπελόκηποι», ο οποίος τους χρησιμοποιεί για την πραγματοποίηση προγραμμάτων αθλητικών δραστηριοτήτων έναντι μηναίου ανταλλάγματος».
ΙΙ. Επί των εφαρμοστέων διατάξεων.
Το νομικό πλαίσιο, που προβλέπει την παραχώρηση λειτούργουντων σχολικών χώρων τόσο σε φορείς της τοπικής κοινωνίας όσο και σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων και σε οργανισμούς τοπική αυτοδιοίκησης είναι πολυδαίδαλο και διέπεται από διατάξεις νόμων αλλά και από μια σειρά εγκυκλίων του Υπουργείου Παιδείας.
Σε επίπεδο νόμων, βασική διάταξη είναι αυτή του άρθρου 41 παρ.3 του ν. 1566/1985, η οποία προβλέπει: «Σχολικά κτήρια, που δεν χρησιμοποιούνται για στέγαση δημοσίων σχολείων μπορεί να διατεθούν με απόφαση του νομάρχη, ύστερα από πρόταση της οικείας δημοτικής ή κοινοτικής επιτροπής παιδείας για άλλες χρήσεις κοινής ωφέλειας, εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος σοβαρών φθορών και ζημιών και υπό τον όρο της διατήρησης του διδακτηρίου για τον σκοπό, που προορίζεται. Με την ίδια διαδικασία μπορεί να διατεθεί διδακτήριο σε χρονικά διαστήματα που δεν χρησιμοποιείται για την οργάνωση και πραγματοποίηση εκδηλώσεων κοινού ενδιαφέροντος».
Με την παράγραφο 4 του άρθρου 94 του ν. 3852/2010 στην παρ. Ι του άρθρου 75του ν. 3463/2006, που ορίζει τις αρμοδιότητες των Δήμων προσετέθη αρμοδιότητα «η διάθεση διδακτηρίου για άλλες χρήσεις, κοινής ωφέλειας η για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων κοινού ενδιαφέροντος σε συνεργασία με την Σχολική Επιτροπή».
Αναφορικά με την παραχώρηση σχολικών χώρων σε φορείς της τοπικής κοινωνίας για την πραγματοποίηση διάφορων εκδηλώσεων πολιτιστικού, κοινωνικού και επιστημονικού περιεχομένου έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμόν Γ1/210/20-2-1998 εγκύκλιος του ΥΠΕΠΘ η οποία ορίζει: «(α) Σχολικοί χώροι παραχωρούνται για χρήση σε φορείς της τοπικής κοινωνίας για την πραγματοποίηση διαφόρων εκδηλώσεων (συνήθως ημερησίων) στο πνεύμα της παραπάνω εγκυκλίου (β) παραχωρούνται συνήθως στους συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων, στην τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση για την εφαρμογή προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης. Στην πρώτη περίπτωση, ο φορέας, που ενδιαφέρεται για την παραχώρηση σχολικών χώρων υποβάλλει σχετική αίτηση στην σχολική επιτροπή με το πρόγραμμα της εκδήλωσης (είδος εκδήλωσης, διάρκεια, υπεύθυνος του προγράμματος). Η σχολική επιτροπή εισηγείται θετικά ή αρνητικά αναλόγως στην Δημοτική Επιτροπή Παιδείας και εφόσον εξασφαλισθεί η σύμφωνη γνώμη της, ο φάκελος της αίτησης με τις σχετικές εισηγήσεις της Σχολικής Επιτροπής και της Δ.Ε.Π. υποβάλλονται από τον Διευθυντή του Σχολείου για έγκριση του Νομάρχη μέσω του αρμοδίου Προϊσταμένου. Όσον αφορά τους Συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, εφόσον επιθυμούν να εφαρμόσουν πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης με δική τους ευθύνη (οικονομική στήριξη) υποβάλλουν σχετική αίτηση στην Σχολική Επιτροπή με το πρόγραμμα, που προτίθενται να εφαρμόσουν (περιεχόμενο, διάρκεια, φάκελος με τους τίτλους σπουδών των διδασκόντων). Η σχολική Επιτροπή διαπιστώνει, εάν τηρούνται οι από το νόμο προβλεπόμενες προϋποθέσεις και υποβάλλει με εισήγηση της το πρόγραμμα στον Αρμόδιο Σχολικό Σύμβουλο προκειμένου να γνωμοδοτήσει επάνω στα ακόλουθα σημεία: (α) αν το πρόγραμμα εναρμονίζεται με τους βασικούς σκοπούς και τις αρχές του εκπαιδευτικού μας συστήματος (β) αν το πρόγραμμα με τα γνωστικά αντικείμενα, που περιλαμβάνει, παρεμβαίνει στην εκπαιδευτική διαδικασία, που είναι ευθύνη της Πολιτείας (γ) εάν η ευθύνη για την εφαρμογή του προγράμματος δημιουργικής απασχόλησης ανατίθεται αποκλειστικά σε εκπαιδευτικό της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (αδιόριστο) (δ) σε περίπτωση, που το πρόγραμμα στελεχώνεται με περισσότερα του ενός άτομα, αν όλα αυτά τα άτομα, που προσελήφθησαν έχουν τα κατάλληλα προσόντα (με βάση τα στοιχεία του φακέλου τους) (ε) τα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης αντλούν το περιεχόμενο τους από τις Εικαστικές Τέχνες, την Μουσική, το Θεατρικό Παιχνίδι, το χορό, την κίνηση, τις αθλοπαιδιές, τις προβολές, τα επιτραπέζια παιχνίδια, την ενισχυτική διδασκαλία, την προετοιμασία για την επόμενη ημέρα στο σχολείο και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οποιαδήποτε άλλη δράση πρέπει να έχει την έγκριση του ΥΠΕΠΘ. Δεν παραχωρούνται χώροι για προγράμματα, τα οποία απευθύνονται επιλεκτικά σε μεμονωμένους μαθητές ή σε ομάδες μαθητών με κριτήρια οικονομικοκοινωνικά και αποκλείουν άλλους μαθητές, που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα. Ο διευθυντής του σχολείου υποβάλει τον φάκελο της αίτησης με τις σχετικές εισηγήσεις της Σχολικής Επιτροπής μέσω του αρμοδίου Προϊσταμένου, στον οικείο Νομάρχη για έγκριση της παραχώρησης του σχολικού χώρου».
Αναφορικά με την παραχώρηση χώρων σχολικών κτηρίων προβλέπει και η υπ’ αριθμόν Δ4/1171/19-12-1984 εγκύκλιος του ΥΠΕΠΘ, η οποία διευκρινίζει τα εξής: «Με αφορμή ερωτήματα …. ,σχετικά με τις προϋπόθεσης παραχώρησης σχολικών χώρων για τη χρησιμοποίηση τους από εσωσχολικούς ή εξωσχολικούς φορείς, σας διευκρινίζουμε ότι: 1. Για την περίπτωση παραχώρησης σχολικών χώρων σε εξωσχολικούς φορείς: Σύμφωνα με την Δ4/132/11.2.83 Υπ. απόφαση η αρμοδιότητα για την παραχώρηση σχολικών χώρων γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης σε εξωσχολικούς φορείς για διεξαγωγή εξετάσεων, πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων ή άλλων εκδηλώσεων που προσιδιάζουν με το έργο που επιτελείται στα σχολεία, έχει ανατεθεί στους νομάρχες. Στην ίδια απόφαση καθορίζονται και οι προϋποθέσεις για την παραχώρηση καθώς και η ακολουθητέα διαδικασία, δηλαδή: α. Αίτηση του ενδιαφερόμενου φορέα στην οικεία σχολική εφορεία. β. Σύμφωνη γνώμη της σχολικής εφορείας. γ. Εισήγηση της αρμόδιας διεύθυνσης Δημοτικής, μέσης ή επαγγελματικής τεχνικής εκπαίδευσης στο Νομάρχη. δ. Εγκριτική απόφαση του νομάρχη. Οι προϋποθέσεις για την παραχώρηση ενδεικτικά είναι: α. Μη παρεμπόδιση της λειτουργίας του σχολείου. β. Αποκατάσταση ζημιών ή δαπανών που θα γίνουν κατά την χρήση των σχολικών χώρων. γ. Καθαρισμός των χώρων που θα χρησιμοποιηθούν με την ευθύνη και την φροντίδα του φορέα που θα εξυπηρετηθεί. δ. Σεβασμός του χώρου του σχολείου κατά τη διεξαγωγή των εκδηλώσεων. 2. Για την περίπτωση παραχώρησης σχολικών χώρων σε εσωσχολικούς φορείς είναι αυτονόητο ότι οι σχολικοί χώροι πρέπει να είναι διαθέσιμοι στους φορείς αυτούς ώστε να ασκούν με άνεση το έργο τους δηλαδή είναι δυνατό να παραχωρούνται για συνελεύσεις και συνεδριάσεις συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, ΕΛΜΕ, ΕΛΓΕ στους τοπικούς συλλόγους δασκάλων και νηπιαγωγών, στις σχολικές εφορείες καθώς και στις μαθητικές κοινότητες. Η παραχώρηση στην περίπτωση αυτή γίνεται μετά από συνεννόηση του ενδιαφερομένου φορέα με τη Δ/νση του Σχολείου. Εκτός από την παραχώρηση για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών τους είναι δυνατόν να παραχωρούνται στους πιο πάνω φορείς σχολικοί χώροι και για άλλες εκδηλώσεις που προσιδιάζουν στο εκπαιδευτικό έργο (εκθέσεις, διαλέξεις, πολιτιστικές παραστάσεις) ύστερα από σχετική έγγραφη αίτηση του ενδιαφερομένου φορέα και σύμφωνη γνώμη του συλλόγου των διδασκόντων και του διευθυντή του Σχολείου. Βασική προϋπόθεση για κάθε παραχώρηση γενικά σχολικού χώρου αποτελεί η μη παρεμπόδιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η εξατομίκευση της έγκρισης για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Η παραχώρηση σχολικών χώρων σε μόνιμη βάση για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι δυνατή, γιατί έτσι δεσμεύονται πολύτιμοι χώροι, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία των σχολείων».
Σύμφωνα δε με την υπ’ αριθμόν Δ4/170/5.5.98 εγκύκλιο του ΥΠ.Ε.Π.Θ. «Παραχώρηση σχολικών χώρων» διευκρινίζονται τα εξής: «Απαντώντας στο με αριθμ. 27Ι47/5.3.98 έγγραφό σας, σας γνωρίζουμε ότι είναι δυνατή η παραχώρηση χώρων των λειτουργούντων σχολείων για μικρό χρονικό διάστημα σε εξωσχολικούς φορείς του Δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα για τη διεξαγωγή εξετάσεων ή την πραγματοποίηση σεμιναρίων συναφούς περιεχομένου με το χαρακτήρα και το πνεύμα της εκπαιδευτικής κοινότητας, σύμφωνα: α) με τις διατάξεις των Νόμων 1566/85 (άρθρο 41) και 2240/1994 (άρθρο 5) β)τη διαδικασία που ορίζεται με τις εγκυκλίους Δ4/804/16.12.97 και Φ3/158/Γ1/210/20.2.98 και γ) με την προϋπόθεση ότι δεν παρακωλύεται η εύρυθμη λειτουργία των σχολείων».
Εκ των ανωτέρω διατάξεων προκύπτουν τα κάτωθι συμπεράσματα (α) η παραχώρηση χώρων λειτουργούντων σχολικών μονάδων σε εξωσχολικούς φορείς γίνεται μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και με συγκεκριμένη διαδικασία. Η εν λόγω διαδικασία περιγράφεται στο άρθρο 41 παρ.3 του ν.1566/1985 σε συνδυασμό προς την υπ’ αριθμόν Γ1/210/20-2-1998 εγκύκλιο του ΥΠΕΠΘ (υποβολή αίτησης στην Σχολική Επιτροπή, απόφαση Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας, απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου). Ομοίως οι προϋποθέσεις παραχώρησης διαγράφονται στον νόμο και τις εγκυκλίους και αφορούν διεξαγωγή εξετάσεων, πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων ή άλλων εκδηλώσεων που προσιδιάζουν με το έργο που επιτελείται στα σχολεία. Ρητώς δε προβλέπεται, ότι η παραχώρηση σχολικών χώρων σε μόνιμη βάση για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι δυνατή, γιατί έτσι δεσμεύονται πολύτιμοι χώροι, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία των σχολείων.
Τέλος, σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν Γ1/210/20-2-1998 εγκύκλιο του ΥΠΕΠΘ «Δεν παραχωρούνται χώροι για προγράμματα, τα οποία απευθύνονται επιλεκτικά σε μεμονωμένους μαθητές ή σε ομάδες μαθητών με κριτήρια οικονομικοκοινωνικά και αποκλείουν άλλους μαθητές, που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα».
ΙΙΙ. Επί της απαντήσεως στο ως άνω ερώτημα.
Στην υπό κρίση περίπτωση, με βάση τα πραγματικά περιστατικά, όπως περιγράφονται στο από 3/12/2014 (ΑΠ 6) έγγραφο του Α Συλλόγου Αθηνών Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, προκύπτουν τα εξής προβλήματα:
(α) εάν έχει τηρηθεί η διαδικασία, που προβλέπει ο νόμος και οι εγκύκλιοι του Υπουργείου αναφορικά με την παραχώρηση, που έχει λάβει χώρα, ιδιαιτέρως δε εάν έχει λάβει απόφαση η Σχολική Επιτροπή, εάν έχει λάβει απόφαση η Επιτροπή Παιδείας του Δήμου και τέλος εάν έχει λάβει απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο. Σε αντίθετη περίπτωση, η παραχώρηση είναι παράνομη.
(β) εάν για την παραχώρηση αυτή καταβάλλεται μίσθωμα, αφού μια τέτοια αναφορά γίνεται στο έγγραφο του Αθλητικού Πολιτιστικού Συλλόγου, πράγμα, που βεβαίως σε καμία περίπτωση δεν προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία για λειτουργούσες σχολικές μονάδες.
(γ) Η χρήση των χώρων του σχολείου βάσει της ως άνω παραχώρησης δεν μπορεί να γίνεται κατά σταθερό τρόπο (μόνιμο), αφού ο σκοπός του νομοθέτη, όπως διαγράφεται από τις οικείες διατάξεις είναι η πραγματοποίηση εκδηλώσεων και όχι η συστηματική εκμετάλλευση των χώρων των σχολικών κτηρίων. Επιπρόσθετως, η παραχώρηση χρήσεως των χώρων αυτών δεν μπορεί να αφορά δραστηριότητες, που απευθύνονται σε μεμονωμένους μαθητές βάσει οικονομικών ανταλλαγμάτων.
Εν κατακλείδι, η ως άνω παραχώρηση χρήσης χώρων του 12ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, παρουσιάζει μια σειρά σοβαρών προβλημάτων, ερχόμενη σε αντίθεση προς την κείμενη νομοθεσία.
Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.
Με εκτίμηση,
Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα
Νομική Σύμβουλος ΔΟΕ
