Ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων και η Πρωτοβουλία για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας διοργανώνουν, στη Δημοτική Πινακοθήκη, στο Μεταξουργείο, από 6 Φεβρουαρίου έως 7 Μαρτίου, την εικαστική έκθεση Κρίσιμη Τέχνη – Τέχνη στην Κρίση, όπου παρουσιάζεται η διαφορετική εικαστική ματιά τεσσάρων σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών. Ανάμεσά τους, ο συνάδελφός μας, Δημήτρης Κατσούδας, δάσκαλος, μέλος του Συλλόγου μας, που υπηρετεί στο 106ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών.
Η κατοχή, ο εμφύλιος, η μετανάστευση, η δικτατορία, η μεταπολίτευση μέχρι και η σημερινή κοινωνική/πολιτική πραγματικότητα με δραματική κορύφωση την κρίση, την νέα μετανάστευση, την ανεργία και τους αστέγους, καταγράφονται εδώ ενδεικτικά αλλά και παραδειγματικά μέσα από το έργο τεσσάρων δημιουργών, τεσσάρων διαφορετικών γενεών.
Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων:
Λεωνίδου και Μυλλέρου – Μεταξουργείο, τηλ.: 210 5202420 & 1, στάση Μετρό: Μεταξουργείο
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη: 10:00 – 21:00, Τετάρτη – Σάββατο: 10:00 – 19:00,
Κυριακή: 10:00 – 15:00, Δευτέρα κλειστά
Έγραψαν για την έκθεση:
ΚΡΙΣΙΜΗ ΤΕΧΝΗ – ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Οι τέσσερις καλλιτέχνες που συμμετέχουν σε αυτή την έκθεση, επιλέχθηκαν με συγκεκριμένα κριτήρια.
Ένα από τα κυριώτερα, μαζί με το μορφολογικό ενδιαφέρον του έργου τους και την κοινωνική παρουσία τους ως υπεύθυνων δημιουργών, ήταν η θεματολογία τους. Αυτό μου δίνει αφορμή για μια μικρή προκαταρκτική διευκρίνηση :
Κάθε επώνυμο εικαστικό έργο (σύγχρονο, εννοείται), ανεξάρτητα από τις θεματικές του αναφορές, απηχεί πρώτα απ’ όλα την προσωπική φωνή του δημιουργού του. Ο καλλιτέχνης και μόνον αυτός, για δικούς του λόγους και σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες, μπορεί να επικεντρώσει τη θεματολογία του σε μια συγκεκριμμένη περιοχή και να αφοσιωθεί σε αυτήν λίγο-πολύ αποκλειστικά, αν το επιθυμεί. Ό,τι και
αν επιλέξει, από την ανθογραφία μέχρι την κοινωνική κριτική, το αποτέλεσμα θα είναι μια εικαστική πρόταση, δηλαδή μια αφορμή για αισθητική απόλαυση και, δευτερευόντως, για συζήτηση γύρω από καλλιτεχνικά ή άλλα θέματα.
Εδώ παρουσιάζονται οι εικαστικές προτάσεις τεσσάρων καλλιτεχνών (Άννα Κινδύνη, Βλάσης Κανιάρης, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Δημήτρης Κατσούδας), με ρητή έμφαση στις θεματικές τους επιλογές. Κάθε εικαστική πρόταση λειτουργεί σαν εισαγωγή (ή αφορμή) για μια συζήτηση με προκαθορισμένο θέμα, και με τις μορφικές ποιότητες των έργων να παίζουν, εν μέρει, ρόλο εισηγητή. Οι τέσσερεις προσωπικές και ιδιόμορφες εισηγήσεις αναφέρονται σε κρίσιμες περιόδους της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας και προτείνονται ως εναλλακτικοί τρόποι ανάγνωσης μιας βιωμένης συλλογικής πραγματικότητας.
Η δική μας ανάγνωση γίνεται φυσικά με τα δεδομένα του σήμερα, έστω και αν τα έργα αναφέρονται σε κάποιο χθες. Δεχόμαστε πάντως τις αναδρομές, ακριβώς επειδή αναμοχλεύουν τη μνήμη, φέρνοντας το περιεχόμενό της στο παρόν. Δεχόμαστε επίσης την αναπόφευκτη επιρροή της προσωπικής ματιάς των καλλιτεχνών, ενδίδοντας στη γοητεία της. Να μια καλή αφορμή, για να διαπιστώσουμε ότι η γοητεία της τέχνης δεν έχει σχέση με την ανώδυνη καλαισθησία.
Τα παλιότερα έργα της έκθεσης, τα έργα της Κινδύνη, έχουν ήδη όλα τα στοιχεία μιας τέχνης που κινείται συνειδητά μέσα στη ιστορία του καιρού της. Δεν πρόκειται για μια καλλιτεχνική τάση, αλλά για ανθρώπινη στάση απέναντι στα πράγματα. Τα στοιχεία που συναντώνται στις περισσότερες ανάλογες περιπτώσεις καλλιτεχνών, είναι τα ίδια, όσο και αν αλλάζει ο τρόπος που εμφανίζονται. Σχηματικά, όλα ξεκινούν από κάποια ερεθίσματα (αφορμές) που έχουν βιωματικό και ταυτόχρονα κοινωνικό χαρακτήρα, τα οποία καταγράφονται, σχολιάζονται, ερμηνεύονται, διασταυρώνονται με άλλα ερεθίσματα, αναπλάθονται και ενσωματώνονται στη ροή ενός προσωπικού εικαστικού λόγου. Η διαδικασία περιλαμβάνει επαναλήψεις, αναγωγές, απλοποιήσεις, προσαρμογές και άλλες επεμβάσεις που, αν επιτύχουν, μετατρέπουν το αρχικό περιστασιακό και επίκαιρο ερέθισμα σε διαχρονικό σύμβολο, κάτι που, θεωρητικά, είναι μέσα στους στόχους ενός έργου τέχνης.
Στη σημερινή συγκυρία, τα έργα των τεσσάρων καλλιτεχνών είναι επόμενο να έχουν και επί πλέον κοινά στοιχεία. Το πιο χαρακτηριστικό είναι η σχέση τους με τους ευρύτερους προβληματισμούς της δεκαετίας του 1960, σε πολιτικό ή σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Η ειδική ευαισθησία που χαρακτήρισε τα χρόνια του ’60, ενίσχυσε μια ήδη υπάρχουσα επιλογή στην περίπτωση της Κινδύνη, καθόρισε απόλυτα το έργο του Κανιάρη, έγινε αφετηρία για τη δουλειά του Ψυχοπαίδη και έμπνευση για τον Κατσούδα.
Ας σημειώσουμε, εντελώς ενδεικτικά, με αφορμή τη σημερινή έκθεση, ότι η επικαιροποίηση του πρόσφατου
παρελθόντος (κατοχή, εμφύλιος, δικτατορία…) και άλλοι κοινοί τόποι του πολιτικοποιημένου λόγου διατηρούν, απ’ό,τι φαίνεται, την αποτελεσματικότητά τους, μια και οι συνθήκες το επιτρέπουν ακόμα, ίσως και να το απαιτούν. Το ίδιο ισχύει και για το αδιαμφισβήτητο leitmotif της έκθεσης: την έννοια της στέρησης μέσω κάποιας μορφής «εξορίας». Οι μετανάστες του Κανιάρη και οι συλλήψεις του Ψυχοπαίδη
δεν απέχουν πολύ από τους πρόσφυγες και τις κατατρεγμένες μανάδες της Κινδύνη – ούτε από τους άστεγους του Κατσούδα. Θα μπορούσαμε να πούμε, παρεμπιπτόντως, ότι η αίσθηση της στέρησης, συχνό σύμπτωμα σε περιόδους κρίσης, είναι οικεία και στο σημερινό Έλληνα.Ίσως μάλιστα αυτό να διευκολύνει και την πρόσληψη των έργων της έκθεσης, αρκεί να μην περιορίζει την εμβέλειά τους στο προφανές. Το ζητούμενο, εδώ και παντού, είναι να λειτουργήσει η τέχνη ως αφορμή για μια υπέρβαση, πέρα από το προφανές, όχι μόνο στο εσωτερικό του έργου (εκεί αυτό συμβαίνει, έτσι κι αλλιώς), αλλά και στην αντίληψη του θεατή. Και αν πάλι η υπέρβαση μοιάζει ανέφικτη, έχουμε πάντα τη δυνατότητα να κρατήσουμε την αφορμή για μια δημιουργική συζήτηση, μια συνομιλία με την τέχνη, που εγγυάται για την πιο πολύτιμη προσφορά της, την αισθητική απόλαυση.
Μάρθα Χριστοφόγλου
ΑΝΝΑ ΚΙΝΔΥΝΗ
… Σχεδίαζα, σχεδίαζα αδιάκοπα, χωρίς αρχή και τέλος, μ΄ένα κάρβουνο στο χέρι. Ήθελα να εκφράσω την αγωνία, το κουράγιο, τη θυσία, την καταδίωξη, τη στέρηση, τον πόνο, την καρτερικότητα, την καλοσύνη, όλο αυτό το νεφέλωμα μιας ολόκληρης ζωής. Σχεδίαζα σαν να μιλούσα στον εαυτό μου, από καθήκον απέναντι σε μένα την ίδια, απέναντι στους δικούς μου, σ΄όλους τους Έλληνες, να κάνω κάτι, να εξομολογηθώ, σχεδιάζοντας στο χαρτί.
ΒΛΑΣΗΣ ΚΑΝΙΑΡΗΣ
… Τέχνη είναι και πολλά άλλα πράγματα εκτός από τα έργα. Είναι ένα σύνολο πραγμάτων. Μοιάζει σαν μια πέτρα που πετάς κάπου και δεν ξέρεις ποιον θα βρει. Η τέχνη, έτσι όπως την ορίζουμε και την εντοπίζουμε σήμερα, αφορά έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων – είτε δημιουργών είτε συλλεκτών που ζουν πιο κοντά σε αυτό που θεωρούν και ονομάζουν τέχνη.
Από κει και πέρα όμως νομίζω ότι τέχνη είναι τα πάντα γύρω μας και τη συναντάμε στο καθετί, αρκεί να μπορούμε να το δούμε. Περισσότερο είναι θέμα δυνατότητας να την αισθάνεται ο καθένας μας και να τη
χρησιμοποιεί στην καθημερινή του ζωή σαν εργαλείο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ
… Σήµερα στην δίνη µιας κρίσης που έρχεται από µακριά και απειλεί τα βασικά θεµέλια του κοινωνικού και
πολιτικού πολιτισµού και όχι µόνο, η τέχνη θα ‘ταν καλό και αναγκαίο να ξανακερδίσει ένα νέο δηµόσιο χώρο µέσα από ένα νέο δηµόσιο λόγο. Ένα χώρο κοινόχρηστο, ως δηµόσιο αγαθό, χώρο διεκδίκησης συλλογικής επικοινωνίας και δράσης.
Οι νέες αντιλήψεις µας για την πόλη, τους πολίτες, την πολιτική ανιχνεύονται µέσα από νέες µορφές
γνώσης, επικοινωνίας, αυτογνωσίας και αυτοοργάνωσης.
Η τέχνη καλείται να συµβάλλει µε τον τρόπο της στην αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα, στην ηθική και
αισθητική αξιοπρέπεια, στην αναζήτηση µορφών όχι δέσµιων σε κοµψές αυταρέσκειες, άλλα δεσµευµένων στις βαθύτερες ανθρώπινες αλήθειες.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΟΥΔΑΣ
… Με πρώτη ύλη τα χαρτόνια συσκευασίας επιδιώκω να ορίσω τον ελάχιστο ανθρώπινο χώρο επιβίωσης. Ένα είδος καταφύγιου για τον ανέστιο πολίτη στη χώρα του «Ξένιου Δία».
Τέσσερις χαρτονένιες κατασκευές σχεδόν ταυτόσημες μορφολογικά – και αντίστροφες εννοιολογικά – με το
μνημείο του ΄Αγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα. Κάτω από την πλατεία, σε μικρή απόσταση από αυτό το μνημείο, αλλά και σε δεκάδες σημεία της πόλης, άνθρωποι ζουν σε χαρτόκουτα. Το ειρωνικό ισοδύναμο του επίσημου μνημείου. Τόσο στη φόρμα, όσο και στο περιεχόμενο, βλέπω το χαρτόκουτο σαν το δραματικό αντιμνημείο μιας ιστορίας που γράφεται ανεπίσημα στο παρόν, αυτή τη φορά από τους ηττημένους…
«μία δε κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη
των αφανών…» (Θουκυδίδης B,34)
ΑναδρομικH ΠατριδογνωσIα
1000 και μία λέξεις από μνήμης
Κατηφορίζοντας στη Σταδίου. Κλειστά
μαγαζιά, σκονισμένες βιτρίνες, γυμνές
κούκλες, σκουπίδια. Τοίχοι με
συνθήματα, αφίσες, γκράφιτι. Καμένα
κτίρια, λαμαρίνες που τα περιβάλλουν.
Αποξηραμένα λουλούδια έξω από τη
Μαρφίν. Άστεγοι στην κόγχη του
Κάουφμαν. Όλο το βιος σε ένα καροτσάκι
σούπερ μάρκετ. «Μαζί τα φάγαμε». Σπίτι
δυο χαρτόκουτα. Δημήτρης Κατσούδας.
Σπιρτόκουτο. Κομμένη η κυκλοφορία στην
Πανεπιστημίου, κατεβασμένα τα ρολά
στο μετρό. Ανησυχία στην ατμόσφαιρα.
Ουρές κίτρινα ταξί στην Ακαδημίας.
Εξάρχεια. Διμοιρίες πάνοπλων
αστυνομικών με ασπίδες φρουρούν τις
πύλες. Κατήφεια. Μηχανάκια ντελίβερι.
Ευασφάλεια. Μνημόνιο. Τρόϊκα. Δημόσιο
χρέος. ΕΟΠΙ. Άδωνις. Λαίκισμός. Ζεις με
150 ευρώ το μήνα; Grexit.
Αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο. Το shrine του
Γρηγορόπουλου. Μια φιγούρα με
αντιασφυξιογόνα μάσκα στους τοίχους.
Κυνόδοντας. Πατησίων και πέρα, Ομόνοια
και κάτω. Το γεράνι. Ταλαιπωρημένοι
άνθρωποι, τρομαγμένα βλέμματα.
Γειτονιές, μυρωδιές, μουσικές, γλώσσες
που δεν καταλαβαίνεις. Φαρμακονήσι.
Τείχος στον Έβρο. Αφγανοί, Πακιστανές,
Αφρικανοί.Ψεκασμένοι.
Λαθρομετανάστες. Επιχείρηση σκούπα.
Αμυγδαλέζα. Πεζοδρόμια κατεστραμμένα,
δρόμοι λακούβες, κτήρια φαντάσματα.
Μπουγάδες στα παράθυρα. Επιχειρήσεις
σκούπας. Νυχτερινές ουρές στην Πέτρου
Ράλλη. Χρυσή Αυγή. Παύλος Φύσσας. Στα
περίπτερα εφημερίδες σε άγνωστες
γλώσσες και αλφάβητα. Στέγη Γραμμάτων
και Τεχνών. Συνιστώσες. Τα στέκια
αλλάζουν. Facebook.
Το μετρό άλλαξε το χάρτη της Αθήνας. Η
Αττική οδός. Αεροδρόμιο Ελευθέριος
Βενιζέλος. Καλατράβα. Ολυμπιακό
στάδιο. Ολυμπιακοί αγώνες.
Αγγελοπούλου, Κεντέρης. Εθελοντές. Η
Αθήνα τα κατάφερε. Ανταποκρίσεις στο CNN
με φόντο την Ακρόπολη. Στην άκρη της
πόλης. Πιστωτικές κάρτες. Cayen. Eξοχικά,
Malls. Ανταγωνιστικότητα.
Απασχολησιμότητα. Καταναλωτικά
δάνεια. Μεγάλες οθόνες στις
καφετέριες. Ευρωπαϊκό κύπελλο
ποδοσφαίρου. Οι σημαία στους ώμους,
αλαλαγμοί στην Ομόνοια! Αλβανέ –
Αλβανέ δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ!
Κυνηγητό στους δρόμους και ξύλο. Τα
παιδιά των φαναριών. Αίμα στις
φράουλες. Μανωλάδα. Η Ελλάδα στον
σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Ο Σημίτης
βγάζει ευρώ από το cash point της Εθνικής.
Υψώνουν τα ποτήρια. Χαμόγελο
Παπαντωνίου με κατάλευκα δόντια.
Είμαστε Ευρώπη. Μάαστριχτ. Οι δυο
Ελλάδες. Διδυμότειχο μπλούζ.
Μακεδονικό. Παραβιάσεις του εθνικού
μας χώρου. Ιμια. Οτσαλάν. Τα Eurofighter.
Εξοπλισμοί. Μίζες. Τσοχαντζόπουλος.
Χριστόδουλος και το Λάβαρο της αγίας
Λαύρας. Οι ταυτότητες. Προσεχώς
Βουλγάρες. Λαθρομετανάστες.
Ρωσοπόντιοι. Συνωστισμός στη Σμύρνη, ή
στην Παραλιακή μετά τα μεσάνυχτα; Από
τις τηλεφωνική κάρτα στο κινητό.
Ιντερνετ και e-mail. Πρωϊνάδικα. Πυρετός
στο χρηματιστήριο. Μέγαρο Μουσικής.
Γκάζι. Τεχνόπολις.
Αλλαγή. Ο πράσινος ήλιος. Ανδρέας.
Νέφος. Τσέρνομπιλ, aids, ηρωίνη,
προεκλογικές συγκεντρώσεις. Το Πασόκ
είναι εδώ, ενωμένο δυνατό.
Κουτσόγιωργας. Κοσκωτάς, Τέταρτο,
Χατζηδάκης, Τρίτο. Κύρκος. Φλωράκης,
Μητσοτάκης, Συγκυβέρνηση, Συμφιλίωση,
Φάκελοι, Χαλυβουργική. Των Ελλήνων οι
κοινότητες στον Γαλαξία τους. ΔΕΚΟ.
Διακοπές στα νησιά με το πλοίο της
γραμμής. 17Ν. «Τσοβόλα δώσ’τα όλα».
Πεντοχίλιαρο. Αλλαγές στο
οικογενειακό δίκαιο. Βιντεοκασέτες
και βινντεοκλάμπ. Πιτσαρίες. Χάρυ
Κλυν, addidas, nike, Ο Ιππότης της ασφάλτου,
Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Καλτεζάς,
βγήκαν οι ποδιές, μονοτονικό, κορίτσια
σημαιοφόροι, υποχρεωτικοί
εκκλησιασμοί, όχι σχολείο το Σάββατο,
σχολεία πρωί-απόγευμα, ηλεκτρονικοί
υπολογιστές, attari, έγχρωμη τηλεόραση,
αθλητική Κυριακή, Νίκος Γκάλης. Κύπελο
στο μπάσκετ. Νόμος Πλαίσιο. Στα σχολεία
μοιράζουν Οδηγητή, Ζωή του Παιδιού,
5κιλα χυμούς που περίσσεψαν από τις
χωματερές. Γούκος. Πειρατική
ραδιοφωνία, 9.84, Τόλμη και γοητεία. Κλίκ.
Εκθεση για το κίτς. Η αναγνώριση της
Αντίστασης. Αγροτικά ντάτσουν.
Αγροτικοί συνεταιρισμοί. Σουπερ
μάρκετ. Ντισκοτέκ. Πυλωτές.
Προβληματικές. Το δένδρο που πληγώναμε.
Μεταπολίτευση. Τουρκική εισβολή στην
Κύπρο. Αγνοούμενοι. Πράσινη Γραμμή.
Επιστρέφουν από τη Γυάρο. Ε-έ-έρχεται!
Καραμανλής ή τανκς; Θοδωράκης και
Φαραντούρη. Canto General. Πορείες, πορείες,
πορείες. Το Χημείο καίγεται. Ανδρέας.
Σύνταγμα. Αντί. Πολίτης. Αμφί. Αγγελος.
Τραβεστί.Δημοψήφισμα. Ένα παιδί
κατουράει μέσα σε ένα στέμμα. ΕΟΚ και
ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο! Ζάππειο, ΕΟΚ,
Ζισκάρ ντ’Εστεν. Θανάση πάρε τ’ όπλο
σου! Κωσταλέξι. Οι δίκες των χουντικών.
Σβορώνος. Μοσκώφ. ΕΓΕ. Σκούπα. Δίνη.
Λιλιπούπολη. Τενεκεδούπολη. Σωτηρία
Μπέλου.
21η Απριλίου. Κύριοι οι επανάστασις
ενίκησε! Σκούρα κουστούμια, μαύρα
γυαλιά. Τανκς, ΕΣΑ, ΥΕΝΕΔ. Φωτογραφία
στις σκάλες των ανακτόρων. Οι τρεις
αδελφοί. Λέρος, Γυάρος, Κορυδαλλός.
Πολεμική αρετή των Ελλήνων. Ο μπιντές
και άλλες ιστορίες. Είμαστε δυο-
είμαστε τρεις, είμαστε χίλιοι
δεκατρείς. Γιάννης Ψυχοπαίδης.
Εξακρίβωσις στοιχείων. Κίττυ Αρσένη,
Μουστακλής. Παναγούλης. Μελίνα
Μερκούρη. Ταράτσα της Νομικής. Ταράτσα
Μπουμπουλίνας. Πολυτεχνείο. Τανκς και
αίμα. Νίκος Μαστοράκης. Γεωργαλάς.
Ταβέρνες. Ξυλούρης. Κόκοτας. Δωρεάν
συγγράμματα. Βασιλικός επίτροπος.
Καφετέριες, Νεσκαφέ. Το τάμα του
έθνους. Τομ Πάππας. Σπύρο Αγκνιου.
Κοεμτζής. Δεκαοχτώ κείμενα. Οι γάτες
του Αη-Νικόλα. Η κηδεία του Σεφέρη.
Τηλεόραση. Χιόνι στην οθόνη. Μπουάτ.
114. O Γέρος της Δημοκρατίας.
Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Ακαδημαϊκό
απολυτήριο. Διμέτωπος αγών. Παρ’τη
μάνα σου και μπρός, δεν σε θέλει ο Λαός.
Μον Παρνές. Οι βασιλικοί γάμοι. Δον
Χουάν. Άννα Μαρία. Zorbas the Greek. Αποστάτες.
Γαργάλατα. Οικοδόμοι. Γιαπιά παντού.
Πιλοφόρι. Σκαλωσιές. Υπομηχανικοί.
Λαμπράκης. Λαμπράκηδες. Πορείες
ειρήνης. Κορίτσια με μαύρες κάλτσες.
Νάυλον κάλτσες. Καλτσόν. Μαρία Κάλλας.
Ωνάσης. Μπήτλς. Ελβις Πρίσλευ.
Φόρμινγξ. Μπιθικώτσης. Συνοικία το
Όνειρο. Ρωμιοσύνη. Ακυβέρνητες
Πολιτείες. Επιθεώρηση τέχνης.
Λεωφορεία που μπορούσες να καπνίζεις.
Φαβορίτες. Μίνι φούστα. Ο δράκος του
Σειχ Σού. Γοργοπόταμος. Μύκονος.
Φαλκονέρα. Ποτέ την Κυριακή. ΑΣΠΙΔΑ.
Πέτρουλας.
Τρύπιες δεκάρες. Καταργείται το τραμ.
Μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι. Μαγική πόλη.
Καραμανλής. ΕΔΑ. ΕΣΑ. Χαρτί κοινωνικών
φρονημάτων. Πολιτικοί κρατούμενοι.
Πέτρινα χρόνια. ΕΙΡ. Ελύτης. Αλίκη
Βουγιουκλάκη – Τζένη Καρέζη. Ο
Γρηγόρης και ο Σταμάτης. Σπυριδούλα.
Ιζόλα. Πίτσος. Εταιρεία Λιπασμάτων.
Κορέα. Κατηχητικά. Τεντημπόϋδες.
Μαρκεζίνης. Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος; .
Μακρόνησος. ανανήψαντες. Δηλώσεις
μετανοίας. Σύρμα. Μέρτεν. Μακάριος.
Γρίβας. Συμφωνίες της Ζυρίχης. Αβέρωφ.
Πτολεμαΐδα. Αλιβέρι. ΔΕΗ. ΟΤΕ. ΕΟΤ.
Ξενία. Άρης Κωνσταντινιδης.
Μπελογιάννης. Απόδραση από τα Βούρλα.
Ξυπόλυτο Τάγμα. ΤΕΑ. Ξυπόλυτο Τάγμα.
ΠΡΟ-ΠΟ. Γκασταρμπάιτερ. Μεσ’ του
Βελγίου τις στοές. Καζαντζίδης.
Σταθμός Λαρίσης. Τραίνο για τη
Γερμανία. Βλάσης Κανιάρης. ΚΤΕΛ. Μπόγοι
και καλάθια. Μακρακώμη. Εσωτερική
μετανάστευση. Θυρωρεία. Υπόγεια
μαγαζιά με κλαρίνα στην Ομόνοια.
Βιτριολίστριες. Οικόπεδα με δόσεις.
Μπόστ. Σεισμοί στην Κεφαλονιά. Η Θεία
από την Αμερική. Γκάπανς και οι
Αχέπανς. Γιώργος Ζαμπέτας, Μαρινέλα.
Μανώλης Χιώτης. Πικρό ψωμί. Ακάκιε, τα
μακαρόνια να είναι Μίσκο! Στρατηγέ μου
ιδού ο στρατός σας. Γράμμος, Βίτσι.
Τσακαλώτος. Μάρκος. Σχέδιο Λίμνες.
Συμμορίτες. Δημοκρατικός Στρατός.
Σχέδιο Μάρσαλ. Δόγμα Τρούμαν. Βαν Φλήτ.
Φρειδερίκη. Παιδουπόλεις. Παιδομάζωμα.
Μπούλκες. Αμερικανική βοήθεια.
Ανταρτόπληκτοι. Εθνικός Στρατός.
Μοναρχοφασίστες. Λιτόχωρο. Γεννήθηκα 22
Ιουνίου. H Ούνρα. Ικαρία. Τρίκερι. Το
Γ’ Ψήφισμα. Η μάχη της Κόνιτσας. Η
πολιορκία της Μουργκάνας. Ματαρόα.
Τασκένδη. Το κιβώτιο. Ο μικρός ήρως.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου ανεβάζει την
ελληνική σημαία στην Ακρόπολη. Σύσκεψη
των καπεταναίων στη Λαμία.
Δεκεμβριανά. Αντιβασιλεύς. Βρετανικά
άρματα εισβάλουν στα γραφεία του ΕΑΜ.
Βάρκιζα. Αντάρτες καταθέτουν τα όπλα.
Κομμένα κεφάλια στους φανοστάτες.
Δημοψήφισμα. Ζαχαριάδης. ΜΑΥδες.
Πλατεία συντάγματος. Πυροβολισμοί.
Πολυβολεία στην Ακρόπολη. Ο Τσώρτσιλ
στην Αθήνα. Δαμασκηνός. Συσσίτια.
Ορεινή Ταξιαρχία. Που’ναι η μάνα σου
μωρή;
Στούκας. Δοξάτο. Κάνδανος. Χαιδάρι.
Καισαριανή. Δίστομο. Καλάβρυτα. Τελική
λύση. Γκέτο. Τραίνα μεταφέρουν
Εβραίους στο Άουσβιτς. Άννα Κινδύνη. Το
μπλόκο της Κοκκινιάς. Σαϊδόνα. Ο Χίμλερ
στην Ακρόπολη. Ο βομβαρδισμός του
Πειραιά. ΕΠΟΝ. ΕΛΑΣ. ΕΑΜ. ΟΠΛΑ.
Ταγματασφαλίτες. Κορυσχάδες. ΠΕΕΑ.
Συμφωνία του Λιβάνου. ΕΔΕΣ. Πείνα.
Φωτογραφίες με σκελετωμένα παιδιά.
Κουρτουλούς. Μπομπότα. Μαυραγορίτες.
Ασύρματος. Χίτες. Αντάρτες.
Κατσαπλιάδες. Γερμανοτσολιάδες.
Γκεστάπο. Χαιδάρι. Μέρλιν. Τι είναι και
τι θέλει το ΕΑΜ; Στ’ άρματα, στ’
άρματα. Φραγκοσυριανή. Κορόϊδο
Μουσολίνι. Κρυοπαγήματα. Η καλτσα του
στρατιώτη. Ο θείος Αντώνης σκοτώθηκε
στην Αλβανία. Η μάνα μου φορούσε μαύρα.
Ροή λέξεων με τις οποίες ανακαλούμε
την ιστορία, την τρέχουσα και την
πρόσφατη, από τον πόλεμο έως σήμερα.
Εικόνες μέσω των οποίων θυμόμαστε τη
ζωή μας και τη ζωή των άλλων. Τις
κουβαλάμε με νοσταλγία μερικές φορές
και με δυσφορία. Και ανάμεσά τους τις
εικόνες που έφτιαξαν η Άννα Κινδύνη, ο
Βλάσης Κανιάρης, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης,
ο Δημήτρης Κατσούδας. Ας μην ξεχνάμε
και τις λέξεις που δεν θυμόμαστε.
Αντώνης Λιάκος, Ιαν. 2014
